Ergens in april, kort na de vaststelling van de illegale lozing van Silvamo in de putten van Wienerberger, diende de stortuitbater bij de provincie een aanvraag in voor een bouwvergunning voor twee wateropslagtanks. Die tanks zouden bovenop een afgedekt gedeelte van het stort komen.
Het bewuste gedeelte van het stort is al twintig jaar gesloten en toegedekt. Het percolaat (water dat uit het stort lekt en wordt opgevangen) bevat zoveel jaren later nog steeds ruim 20.000 PFAS-totaal per liter. 200 keer hoger dan de saneringsnorm dus. Bouwen op dit gedeelte: dat is niet verstandig.
Ook het gemeentebestuur deelt die mening. Ze gaven een negatief advies. Maar de deputatie volgt het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan van 2015 waarin staat dat de nabestemming een regionaal lokaal bedrijventerrein is. Dus: bouwen is ok. De gemeente tekent tegen geen beroep aan tegen de vergunning van de deputatie.
Wij wel. We kropen in onze pen, baseren ons op het advies van de gemeente en brengen nog wat extra argumenten aan. Toen we op 22 augustus samen met Climaxi rond het stort fietsten, stelden we vast dat de opslagtanks al gebouwd waren. Meer nog, ze waren al geplaatst nog voor de vergunning was goedgekeurd.
Dus in plaats van de ‘schuld’ op de provincie te steken, hebben we met het actiecomité een duidelijke boodschap aan het gemeentebestuur: wijzig zelf de nabestemming.
Dus: als de gemeente niet in beroep gaat, dan doen wij het maar, met vzw Leefbaar Groot Kortmark.
We denken ook een stap verder. Om te vermijden dat we slag om slinger zullen moeten procederen tegen bouwvergunningen op het stort, is het beter om meteen de nabestemming te wijzigen. Definitief vastleggen dat er niet mag gebouwd worden bovenop het stort, dat lijkt ons de logica zelve.
Als het gemeentebestuur zich verstopt achter het provinciaal ruimtelijke uitvoeringsplan, dan gaan ze voorbij aan de mogelijkheid dat in datzelfde PRUP is voorzien om als gemeente via een RUP de nabestemming te wijzigen. Voila. Dus in plaats van de ‘schuld’ op de provincie te steken, hebben we met het actiecomité een duidelijke boodschap aan het gemeentebestuur: wijzig zelf de nabestemming.
Hieronder de tekst van het beroep (voor de liefhebbers):
Beroep ingediend tegen:
EERSTE_AANLEG – OMV_2023046493 – Omgevingsvergunning verlenen voor het aspect bouw
met een vereenvoudigde aanvraag bij een waterzuiveringsinstallatie, gelegen te Kortemark
Wij, omwonenden, van NV Silvamo, tekenen samen met vzw Leefbaar Groot Kortemark en vzw Climaxi beroep aan tegen het besluit van de deputatie van de Provincieraad van West-Vlaanderen aangaande de aanvraag van een omgevingsvergunning (Dossiernummer omgevingsloket : OMV_2023046493) die werd ingediend door NV Silvamo voor een inrichting gelegen te Staatsbaan 67, 8610 Kortemark.
- Negatief advies gemeentebestuur Kortemark
Het College van Burgemeester en Schepenen bekrachtigde in de zitting van 14 juni 2023 het negatief advies met betrekking tot de aanvraag voor de bouw van twee wateropslagtanks en verharding op de site waar NV Silvamo een stortplaats van categorie 2 exploiteert. De beroepsindieners volgen de redenering die te lezen is in het verslag van de gemeentelijke omgevingsambtenaar. De argumenten om geen vergunning te verlenen voor de aanvraag zijn duidelijk. Het risico op schade aan de inrichting van de stortplaats is te groot. Het nemen van dat risico op die specifieke plaats gaat volledig voorbij aan het gegeven dat er in onmiddellijke omgeving van de site van Silvamo wel locaties zijn die geschikt zijn voor wat de aanvraag inhoudt.
De beroepsindieners volgen de redenering dat de bouw van twee nieuwe wateropslagtanks een extra buffer vormt bij grote neerslag. Op die manier wordt het risico op verontreiniging en illegale lozingen van vervuild water door een gebrek aan waterbuffer vermeden. Helaas wordt op die manier het ene risico ingewisseld voor een ander risico, namelijk beschadiging van net dat deel van de inrichting die de omgeving moet behoeden voor verspreiding van de vervuiling die inherent is aan het gestorte afval.
In het verslag van het CBS van Kortemark is onderstaande te lezen:
In het MER m.b.t. de vergunningsaanvraag voor de ‘Hervergunning, uitbreiding capaciteit en
aard niet-gevaarlijke afvalstoffen en uitbreiding met gevaarlijke afvalstoffen’, opgemaakt
door Soresma in 2009, werd op pg 84 reeds uitdrukkelijk gesteld: “Om lekken te vermijden
dient bij de inrichting van de nabestemming rekening gehouden te worden met het risico op
perforatie van de folie. Het is bijgevolg aangewezen deze zone bouwvrij te houden en grote
diepwortelende bomen te vermijden”.
Het bedrijf diende er zich dan ook reeds sinds 2009 van bewust te zijn dat bouwen op het
stortvak geen wenselijke optie was. Er was ruim voldoende tijd – 14 jaar – om onderzoek te
doen naar mogelijke alternatieven, maar hiervan heeft het bedrijf geen gebruik gemaakt.
Ook in het besluit van het CBS d.d. 13 november 2020 m.b.t. OMV_2020068569, werd een
uitdrukkelijk en gemotiveerd ongunstig advies gegeven m.b.t. het bouwen van constructies op het stortvak.
Wetende dat er in de onmiddellijke omgeving minstens potentieel goede locaties zijn om wateropslagtanks te bouwen, zonder dus op het stortvak te bouwen, tonen aan dat de zoektocht naar een risicovrije oplossing onvoldoende grondig is gebeurd.
Onlosmakelijk rijzen daarbij de vragen waarom de bouw van die tanks nu ineens zo hoogdringend moet. In plaats van de tijd te nemen om tot een echt goede oplossing te komen, ruilt men het ene risico in voor het andere.
- Betwisting tegenargumenten NV Silvamo
De studie van de stabiliteit is gebaseerd op eenmalige onderzoeken en een eenzijdige interpretatie ervan. Bovendien gaat Silvamo in tegen eerdere adviezen die te lezen stond in het eigen MER opgemaakt door Soresma. Een second opinion in verband met de stabiliteit en de eventuele risico’s is noodzakelijk.
De tegenargumentatie van Silvamo gaat volledig voorbij wat de gevolgen zouden zijn bij het ontstaan van eventuele lekken bij werken bovenop het stortvak. Er is op geen enkele manier een plan van aanpak, niet in het werkplan, niet in de dagelijkse praktijken, moest de stortplaats toch lekken.
Op geen enkele manier wordt er melding gemaakt van de huidige problematiek aangaande de huidige verontreiniging. Silvamo was door de Afdeling Handhaving van het Departement Omgeving belast met een studie van de grondwaterstroming evenals een studie van de bronnen van verontreiniging. Die studies dienden ingediend te zijn op 15 juli. Op 24 augustus kregen de beroepsindieners bevestiging van de Afdeling Handhaving dat Silvamo niet voldeed aan de opgelegde deadline.
In het ‘Onderzoeksverslag stortplaats Silvamo – Rapportage verontreinigingssituatie t.h.v. de noordelijke dijk’, opgesteld door SWECO, is meer informatie terug te vinden op vlak van de verontreiniging in de berm. In punt (4) wordt dieper ingegaan op die bevindingen. Het onderzoek beperkt zich echter vooral tot de verontreiniging in de berm. Hoewel in de studie aangetoond is dat de grondwaterstroming van zuid naar noord loopt, is niet in kaart gebracht hoe ver de verontreiniging van het grondwater in die berm zich intussen heeft verdergezet. Wat wel duidelijk is: ook in de meeste nieuwe peilputten die recent in de berm werden geboord, worden hetzij voor zware metalen, hetzij ionen, hetzij PFAS-verbindingen overschrijdingen van de milieukwaliteitsnorm of bodemsaneringsnorm gemeten.
In de tegenargumenten gaat Silvamo voorbij aan de steeds groeiende problemen waarmee ze geconfronteerd worden. Men poogt hoogstens op een selectieve manier het negatief advies van het gemeentebestuur van Kortemark te weerleggen. De kern van de zaak ontwijkt men steevast: Silvamo handelt niet als een goede huisvader als het gaat om verontreiniging tegen te gaan.
Dat de bouwvergunning kadert in de nabestemming zoals die vastgelegd is in de PRUP van 2015 mag geen vrijgeleide betekenen om te bouwen op het stortvak. Er is onvoldoende in kaart gebracht wat de risico’s zijn. Het alternatief om op vaste grond naast het stortvak te bouwen is door Silvamo wellicht niet eens in overweging genomen.
- Huidige vaststellingen
In het jaarrapport 2022 van Silvamo staan voor het cijfers van analyses van het percolaat vóór zuivering. De cijfers van het percolaat van het reeds afgesloten stortvak, dus het gedeelte waarop de wateropslagtanks gebouwd worden, zijn niet geruststellend. 20 jaar na afsluiting is het PFAS-gehalte nog steeds enorm: 20.000 tot 30.000 ng PFAS-totaal per liter.
De peilput met de cijfers die het sterkst wijzen op constante verontreiniging zijn die van peilbuis 4, naast het afgesloten stortvak. Steeds opnieuw wordt PFAS-verontreiniging van het grondwater vastgesteld, variërend van 2.500 tot 3.300 ng PFAS-totaal per liter. De mythe dat dit historische verontreiniging zou zijn, door de aanleg van een berm daterend van voor de activiteiten van NV Silvamo, is intussen door recente onderzoeken ontkracht. De samenstelling van de berm komt niet overeen met de bestanddelen van het grondwater. De eerste stappen naar bewijzen dat er wel degelijk verontreiniging is, zijn gezet.
Net omdat zowel het percolaat van het gedeelte waarop gebouwd wordt vóór zuivering erg verontreinigd is en de verontrustende cijfers in de peilbuis aan dit stortvak, is het onverantwoord om toe te staan te bouwen op het stortvak.
- Onzekerheid omtrent de bron van verontreiniging
In het recent gepubliceerde rapport ‘Onderzoeksverslag stortplaats Silvamo – Rapportage verontreinigingssituatie t.h.v. de noordelijke dijk’ is bevestigd dat in de berm tussen DOP Kortemark en Silvamo sprake is van instroom van verontreinigd water. De samenstelling van het grondwater in de peilbuizen is voor sommige paramaters te verschillende van de samenstelling van de grondstalen die geanalyseerd werden bij de boring. Dat in sommige grondlagen glaspartikels terug te vinden zijn, sterkt de beroepsindieners in de redenering dat de HDPE-folie hetzij nu al beschadigd is, hetzij in de toekomst beschadigd zal worden. Beschadiging die dus al zal optreden, nog eerder dan de degradatie van de functionaliteit van de HDPE-folie door de blootstelling aan de natuurelementen. Dat de folie vroeg of laat zal lekken, dat is een zekerheid. Volgens de beroepsindieners zal beschadiging van de folie door de samenstelling van de grond in de berm, aan de buitenzijde van het stort, eerder gebeuren dan verwacht.
Dat op dit moment niet eenduidig kan aangetoond worden dat de verontreiniging van het grondwater in de peilbuizen van de berm te wijten is aan Silvamo, betekent op geen enkele manier dat Silvamo als bron van vervuiling uit te sluiten is. Verder onderzoek is nodig.
Ook in de cluster peilbuizen dicht bij de reeds gebouwde watertanks zijn steevast resultaten te vinden die overschrijdingen zijn van de MKN. Gezien de onzekerheid over de bron van de vervuiling, is het onverantwoord om toe te staan op het stortvak te bouwen.
- Belang van de beroepsindieners
Jerry Tibackx, Hoogledestraat 43 woont op 350 meter ten noordoosten van de plaats van de watertanks.
José Delanote, Amersveldestraat 51, woont op 550 meter ten noordwesten van de plaats van de watertanks.
Studies tonen aan dat de grondwaterstroom zich van zuid naar noord begeeft, dit voor alle lagen van het grondwater, ook deze van een geringe diepte.
De vzw’s zijn overeenstemmende hun statuten belanghebbende om beroep in te dienen tegen de vergunning van de watertanks.
- Tijdigheid indienen beroep
Betrokkenen passeren vaak langs de twee private wegen die toegang geven tot het stort.
De wijze van aanplakken gebeurde niet conform het omgevingsvergunningenbesluit.
De site van Silvamo grenst op zich niet aan de openbare weg. De site is bereikbaar via twee toegangswegen die lopen over privaat domein.
Eén toegangsweg, waar Silvamo in een recent verleden infrastructuurwerken uitvoerde, bevindt zich langs de Hoogledestraat. Die toegangsweg is de kortste weg naar de site (rode pijl op de bijgevoegde kaart). Daar was geen aanplakking met bekendmaking van de beslissing te zien (zie foto’s, allen genomen op 12-09-2023). Deze plaats is de plaats van de dichtstbijzijnde openbare weg, dus moest die voorzien zijn van een aanplakking.
De andere toegangsweg is langs de Staatsbaan. Daar is wel sprake van een aanplakking van de bekendmaking van de beslissing, maar dan wel slecht zichtbaar, verscholen achter wegwijzers (zie foto’s).
Hetzij door het ofwel ontbreken (Hoogledestraat) of het slecht zichtbaar zijn van de aanplakking vanaf de openbare weg (Staatsbaan), hetzij door het laattijdig aanplakken, hetzij door beide, zijn de beroepsindieners pas op 22 augustus voor het eerst op de hoogte van de bekendmaking van de beslissing. De affiche, is voor zowel het autoverkeer als het fietsverkeer, niet goed zichtbaar door de wegwijzers. De beroepstermijn vermeld op de affiche is 31 augustus, maar vermits de aanplakking onregelmatig is verlopen, vervalt die beroepstermijn.
Bijlagen:
Besluit deputatie West-Vlaanderen
Besluit CBS Kortemark
Bewijs betaling dossiertaks
Opvraagbaar:
Bij Afdeling Handhaving: Onderzoeksverslag stortplaats Silvamo – Rapportage verontreinigingssituatie t.h.v. de noordelijke dijk
Bij gemeentebestuur Kortemark: Jaarrapport 2022 Silvamo
