Geen PFAS in ons bloed

Vorige dinsdag passeerde de fietskaravaan van Climaxi langs het stort van Silvamo. Leefbaar Groot Kortemark voerde samen met Climaxi actie met de slogan: ‘geen PFAS in ons bloed’.

Naast Oostende, Ronse, Kruisem en Waregem werd eind juni ook in Kortemark bloed afgenomen om te analyseren op de aanwezigheid van PFAS. Er zijn heel wat verschillende PFAS-verbindingen. Om de analyses enigszins betaalbaar te houden, werd enkel gemeten hoeveel PFOS en PFOA in het bloed aanwezig is.

In Kortemark namen 20 mensen deel aan het bloedonderzoek. Zowel mensen die dichtbij het stort woonden als verderaf, zowel jongeren als ouderen en zowel mensen die hier al lang wonen als mensen die pas recent naar hier zijn verhuisd. Als we de resultaten bekijken, dan is de EFSA-4 een interessante referentiewaarde. Het Europees voedselagentschap heeft op basis van de optelsom van vier vaak gebruikte en bewezen schadelijke PFAS-verbindingen (PFOS, PFOA, PFHxS en PFNA) een drempelwaarde vastgesteld van 6,9 µg per liter serum. Is de aanwezigheid PFAS in je bloed onder die drempelwaarde, dan zijn er geen gevolgen voor de gezondheid. Is die hoger, dan zijn gevolgen niet uit te sluiten. Hoe hoger de waarde, hoe groter de kans op een negatieve impact, te beginnen met een verzwakt immuunsysteem.

Van de twintig deelnemers zijn er amper vier qua bloedwaarde onder die drempel zitten. Toch een verontrustende vaststelling. Vermits er maar op twee PFAS-verbindingen werd getest en er van die vier personen twee zijn die net onder die drempel van 6,9 zitten, kunnen we vermoeden dat was PFHxS en PFNA ook geanalyseerd er 90 procent van de deelnemers boven die drempelwaarde zou scoren.

Dat de waarden in Kortemark weinig negatieve uitschieters kennen is op zich geruststellend. Maar de realiteit in Kruisem toont aan dat er hier ingrijpende actie nodig is.

Om de eigen lokale situatie wat beter te kunnen begrijpen, moeten we alles wat in perspectief plaatsen. Een interessante vergelijking kunnen we maken met de inwoners van Kruisem en Waregem. Een oude stortplaats is beginnen lekken – dat er recent op gebouwd is, zal dit allemaal versneld hebben – en heel wat gevaarlijke stoffen hebben zich via het grondwater verspreid in de omgeving. Net als in Kortemark scoren heel weinig mensen onder die EFSA-drempelwaarde. Hebben stortactiviteiten hun impact gehad? Verhoudingsgewijs zijn er van de deelnemers uit stedelijke omgevingen (Stabroek en Oostende) veel meer mensen die onder die drempelwaarde blijven. Mensen die in de ruime omgeving van een stortplaats wonen (Kruisem-Waregem en Kortemark) hebben nauwelijks lage waarden.

Wat ook opvalt is dat mensen die eieren van eigen kweek eten vaak hogere PFAS-waarden hebben in hun bloed. Dat is ook zo op de andere locaties. Hoe hoger de gemiddelde bloedwaardes per locatie, hoe groter de verschillen tussen mensen die eieren van eigen kweek eten ten opzichte van andere deelnemers. Dit toont aan dat er dus verontreiniging is van grond en grondwater. Bij groter wordende verontreiniging, wordt de impact verhoudingsgewijs ook groter. De andere blootstelling (bijvoorbeeld met FPAS behandeld textiel, Teflondraad, blusschuim, anti-aanbakpannen…) lijkt haast verwaarloosbaar ten opzichte van de impact van verontreiniging in grond en grondwater.

In Kortemark hebben we gelukkig nauwelijks echt hoge waarden. In Kruisem en Waregem is dat anders. Heel wat mensen hebben meer dan 20 µg PFOS per liter serum. Hier en daar uitschieters boven de honderd. Het verschil tussen Kortemark en Kuisem-Waregem is dat het stort in Kruisem echt zo lek is als een zeef.

Dat de waarden in Kortemark weinig negatieve uitschieters kennen is op zich geruststellend. Maar de realiteit in Kruisem toont aan dat er hier ingrijpende actie nodig is.

Met de vzw Leefbaar Groot Kortemark blijven we strijden tegen de stortactiviteiten van Silvamo. We hebben al een aantal verbeteringen kunnen afdwingen, maar we zijn er belange nog niet.

We houden jullie alvast verder op de hoogte.